Laatste bericht: 4 februari 2023 - zie hieronder

Zie ook: de gerelateerde website Kanttekeningen bij het Joods Monument in Utrecht.

Samenvatting
In het Weesperplantsoen in Amsterdam, een groenstrook langs de Weesperstraat, is op zondag 19 september 2021 het Holocaust Namenmonument onthuld. Op elke steen is een naam van een slachtoffer gelaserd, met zijn of haar geboortedatum en de leeftijd bij overlijden. In totaal meer dan 102 duizend stenen.

In mei 2021 traden onderzoekers Dennis Koopman en Jim Terlingen samen in de Volkskrant en in Eén Vandaag naar voren. Hun boodschap had meerdere aspecten. 

Ze wilden een stem geven aan mensen die moeite hebben met het idee dat het monument niet ‘inclusief’ is: er wordt namelijk een selectie gemaakt tussen slachtoffers. Er is een criterium dat je alleen op het monument komt als je geen graf hebt. Dat doet nabestaanden pijn. 

Ze vertelden in mei ook dat het criterium ‘geen graf’ in de database niet consequent wordt toegepast. We vonden in de database bijna duizend namen van mensen die wél een plek hebben waar ze worden herdacht, waaronder 700 Westerbork-slachtoffers. 

Dennis Koopman liet dat de organisatie veel eerder weten. Voorzitter Jacques Grishaver van het Auschwitz Comité wist dit en toch zei hij in mei losjes op tv "er zal best wel een naam van iemand op staan die een graf heeft". Zo oneerlijk omgaan met feiten, is onfatsoenlijk.

Ze vertelden ook dat in de database vele niet-joden en niet-sinti-en-roma zitten. Toen waren dat er 19; inmiddels zijn er door uitmuntend speurwerk van Koopman minstens 20 gevallen bijgekomen. Hij geeft dit trouwens steeds keurig door. 

Er staan ook namen van overlevenden op het monument.

4 februari 2023

Weer een verkeerde vermelding op het Namenmonument in Amsterdam: Luzia Elisabeth Grosz (1905). Rooms-katholiek, Duits en als beroep ‘dienstbode voor de Wehrmacht'.


20 januari 2022

Historisch onderzoeker John Stienen doet samen met anderen onderzoek naar wie er precies wel en wie er niet werd gedeporteerd in de nacht van 21 op 22 januari 1943 uit Het Apeldoornsche Bosch.

Hij heeft al veel namen kunnen doorgeven aan Kamp Westerbork en het Holocaust Namenmonument.

Vanavond besteedt 1Vandaag er aandacht aan: https://eenvandaag.avrotros.nl/item/79-jaar-later-wordt-nog-steeds-gezocht-naar-5-vermisten-van-het-transport-van-jodenhemel-apeldoornsche-bosch-naar-auschwitz/

28 november 2021

Er komt langzaamaan een discussie op gang over de ontbrekende namen op het HNM:

11 november 2021: online magazine de vrijdagavond.

23 november 2021: het Nederlands Dagblad, column van Lody van de Kamp



29 september 2021

Tweede Wereldoorlog-onderzoeker Richard van der Velde heeft een geval ontdekt van een verkeerde melding op het Holocaust Namenmonument. Het is een zijlijn van dit verhaal van hem.

Mozina Marianna Meijer (1873-Westerbork, 29 april 1943) die van tafel-en-bed-gescheiden leefde van haar man, heeft een urn op begraafplaats Diemen en zou daarom volgens de regels van het HNM niet op het monument moeten komen. Maar staat daar dus wel. 

Dit is volledig in lijn met wat onderzoeker Dennis Koopman eerder al constateerde: vele honderden in Westerbork omgekomenen met een urn op een begraafplaats staan tóch op het monument. Zijn opmerkingen zijn door de organisatie van het HNM genegeerd.

13 september 2021

Brief aan journalisten

Terlingen schreef een must-read-brief voor journalisten die aandacht gaan geven aan de onthulling, aanstaande zondag, van het Holocaust Namenmonument.

https://www.nieuws030.nl/columns/terlingen-aan-iedereen-die-verslag-doet-van-het-holocaust-namenmonument/


Het holocaust namenmonument in aanbouw, mei 2021


Overduidelijke fouten

Onderzoeker Dennis Koopman heeft begin juli zijn tweede set van namen doorgegeven aan het Joods Cultureel Kwartier van namen die toebehoren aan niet-joodse mensen. Het ontdekken daarvan is uitmuntend werk van Koopman. Helaas is daar tot de dag van vandaag niets mee gedaan.

Een ontdekking van hem is ook het lot van Clasina Engelina Hendrika van Praagh-Janssen (4-8-1920), die op deze manier in alle databases genoemd wordt als joods slachtoffer. 

Dit is de werkelijkheid: Clasina Engelina Hendrika Janssen is de ex-vrouw van de joodse soldaat Jacques van Praag (ze scheiden in 1939) en ze hertrouwt met Simon Visser. Het echtpaar ging in het kader van de arbeitseinsatz naar Duitsland. Clasina overleeft de oorlog en sterft op 27-12-2000 in Frankrijk.

30 juni 2021

Op 19 mei jongstleden heeft Jim Terlingen onderstaande mail gestuurd naar Jacques Grishaver van het Auschwitz Comité, de organisatoren van het Holocaust Namenmonument. 

Heel teleurstellend: er is géén reactie gekomen. (Deze ervaring hebben trouwens meerdere mensen met deze organisatie.)


Beste Jacques,

Nu Dennis Koopman en ik ons verhaal hebben gedaan in de Volkskrant en bij 1Vandaag (radio- en -tv) lijkt het ons juist om contact met je op te nemen.

Want we zijn niet jullie vijanden en we staan wel degelijk achter het mooie principe van een monument.

We willen een stem geven aan mensen die zich door jullie niet gehoord voelen en die - net als wij - moeite hebben met het idee dat het monument niet ‘inclusief’ is: er wordt een selectie gemaakt tussen holocaust-slachtoffers. Het niet voorkomen van de namen van familieleden die overduidelijk zijn gestorven vanwege de ontberingen in kampen doet mensen pijn. We hebben deze week weer mails gekregen die dat bevestigen. 

We hebben in de Volkskrant verteld dat het criterium ‘geen graf’ in de database niet consequent wordt toegepast. We vonden bijna duizend namen van mensen die wél een plek hebben waar ze worden herdacht, waaronder 700 Westerbork-slachtoffers. Dennis heeft dat jullie trouwens veel eerder al via een mail laten weten. 

Je wist het en dan zeg jij een week later op tv "er zal best wel een naam van iemand op staan die een graf heeft". Dat stuit ons - en met ons anderen - tegen de borst. Waarom nou toch? 

Maar goed. Is er nu echt geen mogelijkheid om mensen tegemoet te komen, bijvoorbeeld op die extra muur? We hebben een idee. Als jullie het criterium veranderen in ‘mensen die zijn omgekomen in of door het verblijf in een kamp’, dan moet dat toch werkbaar zijn? Dan heb je de Westerbork-slachtoffers en ook de mensen die nadat ze vernietigingskampen hebben overleefd, alsnog bezweken. 

Graag jullie reactie.

En dan is er nog het voorkomen in jullie database van minstens 19 namen van mensen die niet joods zijn (en ook geen sinti en roma). Het Joods Cultureel Centrum heeft bij ons de namen opgevraagd. Gaan jullie deze stenen eruit halen? Graag horen we dat van jullie.

Vriendelijks, 

Jim Terlingen (cc. Dennis Koopman) 

5 mei 2021: reacties

Naar aanleiding van de media-aandacht van gisteren en ook eerder komen er veel reacties binnen.

Foto: Jeroen Fortgens

Om te beginnen: goed nieuws. Het Joods Cultureel Kwartier heeft bij Dennis Koopman en Jim Terlingen de namen opgevraagd van de 19 niet-joden die ze aantroffen in de database van het Holocaust Namenmonument en op hun site www.joodsmonument.nl. Ze zijn op de laatste meteen verwijderd als 'joods slachtoffer'. Dat is een mooie eerste stap. De stenen moeten natuurlijk ook uit de namenmuur gehaald worden op het in aanbouw zijnde monument.

De reactie van de heer Jacques Grishaver in 1Vandaag is een gotspe. "Er zal best een naam tussen zitten van iemand die ergens een graf heeft." Koopman en Terlingen hebben er in de database bijna duizend gevonden. En ze hebben bewijzen dat zijn organisatie dit meerdere keren is gemeld.

Maandag schreef Erik Schaap een stuk over het Holocaust Namenmonument op zijn site de Tweede Wereldoorlog in de Zaanstreek. Hij telde op grond van een bescheiden steekproef vijf fouten in de database van het Namenmonument, uitgaande van de 180 Zaanse namen.

Hij concludeert: "Dit betekent dat een kleine 3% van de Zaanse omgebrachte joden niet of niet helemaal goed in de database van het Holocaust Namenmonument staan. Vertaald naar heel Nederland komt dat uit op ongeveer drieduizend fouten. Dat is een aanzienlijk aantal. De komende jaren zullen er in de Weesperstraat heel wat stenen vervangen of zelfs toegevoegd moeten worden."

NB. In het Volkskrant-artikel staat een fout. Het aantal van 'zeventig' mensen die tijdens de bezetting in het doorgangskamp Westerbork - meestal aan ziekte of ouderdom - zijn overleden, moet 700 zijn. Deze fout komt ook terug in het stuk van Schaap.

Anoniem1: "Aan de nabestaanden van de holocaustslachtoffers is niet om toestemming gevraagd om de namen van hun familieleden te exposeren." 

Anoniem2: "Een nabestaande van een Nederlands-joodse familie die in Nieuw-Zeeland woont, benaderde me. Hij kaartte aan dat twee familieleden van hem niet op het Namenmonument vermeld worden. Beiden zijn vermoord in kamp Erika bij Ommen en begraven op de plaatselijke begraafplaats. Ik heb het geval voorgelegd aan het Nederlands Auschwitz Comité (NAC). Daarop werd gereageerd met: 1. U komt hier wel erg laat mee. 2. Personen hebben een graf. Dus nee, geen vermelding.

Dit standpunt van het NAC lijdt in mijn ogen tot veel onbegrip en frustratie bij veel nabestaanden van joodse slachtoffers, ook bij de vele nabestaanden uit het buitenland. Tenslotte hebben veel joden na de oorlog besloten om Nederland te verlaten en hun heil elders te zoeken."

Koopman en Terlingen: We hopen dat dit monument 'inclusief' wordt, dus zonder uitsluiting van (nabestaanden van) mensen die weldegelijk slachtoffer zijn geweest van de holocaust. 


(Ga hier naar de voorpagina van deze site)


4 mei 2021: media-aandacht onderzoek Namenmonument

In de Volkskrant verscheen op 28 april 2021 een uitgebreid artikel waarin Dennis Koopman en Jim Terlingen, twee zogeheten 'amateur-onderzoekers', vertellen over de vele omissies die zij aantreffen in de database van het Holocaust Namenmonument (HNM).


Ten eerste
Het Auschwitz Comité plaatst niet alle namen van holocaust-slachtoffers op het monument. Ze hanteert de  selectie 'joden, sinti en roma zonder graf'. Dat vinden Koopman en Terlingen kwetsend voor sommige nabestaanden.

Onderzoek
Hun onderzoek, gebaseerd op steekproeven, toont twee grote kwesties aan.
  • Er staan minstens namen van 19 niet-joden in de database.
  • Ongeveer 1000 mensen met een graf komen tóch op het monument. Op zichzelf vinden Koopman en Terlingen dat niet verkeerd, maar met het argument 'hij/zij heeft een graf' worden anderen juist uitgesloten.
  
Het actualiteitenprogramma 1Vandaag besteedde op 4 mei 's avonds op televisie op zender NPO1 aandacht aan het onderzoek van Koopman en Terlingen:
  

Eerder op de dag waren ze te gast bij 1Vandaag op NPO Radio 1:

Zie ook: https://eenvandaag.avrotros.nl/item/fouten-op-nieuw-namenmonument-amsterdam-niet-te-vermijden-waarom-namen-toch-zo-belangrijk-zijn-voor-herdenken

   

Reacties

De media-uitingen krijgen veel reacties (dd. 5 mei 2021)


(Ga hier naar de voorpagina van deze site)

5 augustus 2020

Zojuist aan het JCK weer een onjuistheid doorgegeven, met de vraag of ze dit op de correctielijst willen toevoegen.

Bertha Gazan-Sanders (1895–1942) scheidde in december 1941 van Ephraim Gazan (1891-1942) en dus diende zij op het fysieke Joods Monument in Utrecht als Bertha Sanders vermeld te worden. Ook op het digitale Joods Monument staat ze trouwens verkeerd vermeld (ook doorgegeven).

In de hoop dat de onjuistheid op het Holocaust Namenmonument, waaraan nu gebouwd wordt, nog voorkomen kan worden, heb ik hem ze gemaild. Voorzitter Grishaver belde me direct: "Helaas kan deze wijziging nu niet meer worden meegenomen. We hebben de namenlijst nu 'op slot' zitten. Bij de eerste lichting verbeteringen, een half jaar na de oplevering van het monument - in 2022 dus, nemen we hem mee. Dan zal de steen van Bertha Gazan-Sanders eruit gehaald worden en komt er een blanco steen voor in de plaats. Op een aparte wand komt dan de steen van Bertha Sanders." Deze procedure is trouwens overeenkomstig met wat hij in dit interview zei.

Een melding van de scheiding van Bertha en Ephraim verscheen in de Nederlandsche Staatscourant van 24-12-1941:

10 januari 2020

Kort na zijn twijfels geuit te hebben omtrent het Nationaal Holocaust Namenmonument, krijgt Terlingen telefoon: "Met Jacques Grishaver van het Namenmonument..." Ze spreken een interview af.

Hier het verslag: 'Met Jacques Grishaver van het Namenmonument...'

23 oktober 2019

In de bundel 'Bedenkt eer gij herdenkt' - verschenen in oktober 2019 - formuleren zestien mensen waarom ze niet gelukkig zijn met het ontwerp voor het geplande Holocaust Namenmonument in Amsterdam op de gekozen plek. Onder hen kunstenaars, architecten, wetenschappers, mensen vanuit de joodse gemeenschap en buurtbewoners.

In de bijdragen van David Barnouw (voormalig NIOD) en Marja J. Smit (vertaler) wordt verwezen naar de fouten op het Utrechtse monument. Zie ook: de uitgever.

8 februari 2018

Vandaag is in Tienhoven in de aanwezigheid van de Pools-Joodse architect Daniel Libeskind een prototype getoond van het Holocaust Namenmonument. Hierop staan fictieve namen. Voor de uiteindelijke versie, die dit jaar in Amsterdam wordt geplaatst, worden alle namen van Nederlandse Holocaust-slachtoffers in bakstenen gelaserd.

Zie ook: dit nos-artikel.

Het Holocaust Namenmonument gaat gebruik maken van het monumentale boek De 102.000 Namen dat op 26 januari is gepresenteerd in Herinneringscentrum Kamp Westerbork. Onder leiding van onderzoeker José Martin is hard gewerkt aan de meer dan 2100 pagina's, met de namen van alle uit Nederland weggevoerde en vermoorde Joden, Sinti en Roma.

Terlingen is verheugd dat een grote groep betrokken mensen hard heeft gewerkt aan de lijst met namen. Hij pleitte in 2016 daarvoor in een opiniestuk dat verscheen op de website van de Volkskrant. "Ik hoop echt dat de namenlijst nu zo goed als foutloos is, zeker nu het Holocaust Namenmonument de namen gaat vereeuwigen. Maar ik blijf wat huiverig", aldus de Utrechter.


De 102.000 Namen is een uitgave van Boom Uitgevers Amsterdam en kost €75,00. Het boek is te bestellen op www.kampwesterbork.nl

14 juni 2017

Uit een mailwisseling met het bestuur van het Holocaust Namenmonument maak ik op dat de volledig gecorrigeerde lijst met namen die op het monument in Amsterdam gaan komen, pas op de site komen als de namen op het monument gezet gaan worden.

Het spijt me om weer kritisch te moeten zijn, maar ik kan dat niet anders kwalificeren dan ‘dom’. Zo is er geen mogelijkheid voor buitenstaanders (nabestaanden en amateur-historici) om er nauwkeurig naar te kijken. Het is vragen om fouten.

De huidige lijst die op de site van het Holocaust Namenmonument staat, bevat aantoonbaar fouten (zie ook eerdere berichten op deze site).

17 februari 2017

Vandaag twee berichten die zijdelings gaan over de fouten op het Joodse Monument in Utrecht (achter de schermen wordt hier nog steeds naar gekeken). De eerste gaat over het aanstaande Holocaust Namenmonument dat in 2018 in Amsterdam zal verrijzen.

Vanuit zijn Utrechtse ervaring heeft Terlingen zich al eens over dit monument geuit in een opiniestuk in de Volkskrant: http://www.volkskrant.nl/opinie/check-namen-van-oorlogsslachtoffers-voordat-ze-worden-vereeuwigd~a4395837/ 


Jehova's
Onlangs zocht geschiedenis-onderzoeker Richard van de Velde uit Beusichem in het bestand van het Namenmonument de naam van een in Auschwitz omgekomen streekgenoot op om deze te adopteren (dat kan namelijk). Tot zijn ontsteltenis stond de naam van de vrouw er niet op. De reden werd hem duidelijk toen hij er bij de organisatie ernaar vroeg: ze was een Jehova’s Getuige en daarvoor was het monument niet bedoeld, zei men. "Op onze website www.holocaustnamenmonument.nl staat onze doelstelling beschreven en daar vallen alleen de joodse slachtoffers onder en de Roma en Sinti."

Dat lijkt strijdig met zinnen die ook op de site staan: In Amsterdam zal een monument verrijzen met alle namen van de Nederlandse Holocaust-slachtoffers die geen graf hebben. Even verderop staat bij het kopje ‘massavernietiging’: Tussen 1933 en 1945 zijn naar schatting 6 miljoen Joden, honderdduizenden Sinti en Roma, homoseksuelen, gehandicapten, Jehova's Getuigen en andere vervolgden omgebracht door de nazi’s.

Van de Velde hoopt dit dit alsnog wordt rechtgezet: "Bovenaan hun website staat: In Nederland is geen monument met de namen van alle Nederlandse slachtoffers van de Holocaust. Dat klopt helemaal, want die komt er tot mijn teleurstelling nu nog steeds niet!"

Artikeltje in NRC Next (22-2-2017)


Stapf
Een pijnlijk voorbeeld van een namenfout kwam deze week aan het licht.
Zie dit bericht uit het NRC (16-2-2016):

Op de herdenkingswand van de Hollandsche Schouwburg in Amsterdam, van in de Tweede Wereldoorlog gedeporteerde en vermoorde Joden, staat per abuis ook de naam van een Duitse nazi. Het gaat om Franz Stapf, een in de jaren dertig naar Nederland gemigreerde Duitser die een fotopersbureau had – en tijdens de bezetting een nazi-uniform aantrok.

In 1941 was Stapf naar het Oostfront vertrokken, in 1943 keerde hij tijdelijk gewond terug, om daarna weer naar het oostfront te gaan. Stapf was onder andere handelsagent voor de foto's van Heinrich Hoffmann, de huisfotograaf van Adolf Hitler. Hij maakte ook foto's voor een antisemistische brochure, die deur aan deur werd verspreid.

Dit blijkt uit onderzoek van René Kok en Erik Somers van het NIOD, het instituut voor oorlogs- en holocauststudies. Deze donderdag verschijnt hun boek 'Stad in oorlog- Amsterdam 1940-1945'. Bij research naar foto’s voor dat boek stuitten ze op Stapf.

Het is de eerste keer dat er een verkeerde naam is ontdekt op de herdenkingsmuur in de Hollandsche Schouwburg. Wel was tweemaal eerder sprake van foutieve spelling en werd de oorspronkelijke achternaam hersteld van een Joodse vrouw die door haar niet-Joodse schoonfamilie was verraden.

Volgens conservator Annemiek Grinswold van het Joods Cultureel Kwartier zijn de namen op de herdenkingswand in de jaren zestig op grond van gemeentelijke administratie samengesteld. Bij de naam Stapf stond 'naar Duitsland vertrokken'. Dat stond ook bij Joden die waren gedeporteerd. ' 'Pijnlijk', vindt Gringold. De naam Stapf is inmiddels afgeplakt en zal worden verwijderd.

15 oktober 2016

Naar aanleiding van de fouten op het joods monument in Utrecht, heeft Terlingen een opiniestuk geschreven dat vandaag is geplaatst door de Volkskrant op haar site. Het doel is: het voorkomen van de 'Utrechtse fouten' op het aanstaande namenmonument in Amsterdam.

> Het artikel is hier te lezen <



Terlingen: "Wat in het stuk onderbelicht is gebleven, is dat ik het initiatief tot het maken van een Holocaust Monument ten zeerste ondersteun. Ik heb alleen kanttekeningen willen plaatsen bij het idee om namen van slachtoffers te vereeuwigen. Als dit op een wijze gebeurt waarbij er geen mogelijkheid is om fouten te herstellen, heb ik er ernstige twijfels bij. Voor mijn argumenten verwijs ik naar mijn artikel. Een vorm waarbij namen aangepast kunnen worden, denk bijvoorbeeld aan een digitale projectie, zou mijns inziens veel later ongemak kunnen wegnemen."

The Times of Israel nam in haar berichtgeving een verwijzing op naar dit artikel.